Тирмизи риваят кылган хадиси шарифте Сарвар-и аалам
(алейхиссалам) айтты: "Эки сапат бар, кимде булар бар болсо Аллаху таала
аны шүгүр кылуучу жана сабыр кылуучу деп жазат. Кимде бул экөө жок болсо Аллаху
таала аны шүгүр кылуучу жана сабыр кылуучу деп жазбайт. Бул эки касиет:
1-Адамдын дини жагынан өзүнөн жогору турганына карап ага ыкташы, дүнүйөсү
жагынан өзүнөн төмөндөгүгө карап Аллаху тааланын өзүнө болгон лутфу (жакшылыгы)
үчүн хамд кылуусу. Аллаху таала мындай пендесин шүгүр кылуучу жана сабыр кылуучу
деп жазат. 2-Адамдын, дини жагынан өзүнөн төмөн турганга кароосу, дүнүйө
жагынан өзүнөн жогору турганга кароосу жана колдон чыгарган нерседен улам
кайгыруусу. Мындай адамды, Аллаху таала шүгүр кылуучу жана сабыр кылуучу деп
жазбайт.”
		
Расулуллах (алейхиссалам) айтты: "Кимде-ким
оокаттын тартыштыгынан арызданып таң аттырса, анда ал Раббин арыздаган болот.
(Чынында кыйынчылыктар жана тилектер жалгыз Аллаху таалага билдирилет.
Арыздануулар Ага жасалат. Бул да дубадан саналат. Бирок, адамдарга жасалган арыздануу,
Аллаху тааланын бөлүштүрүүсүнө ыраазы эместигине белги.) Кимде-ким дүнүйө
иштери үчүн кайгырып таң атырса Аллаху таалага ачууланып таң атырган болот.
(Башкача айтканда, дүнүйө иштерине кайгырган адам Аллаху таалага ачууланган
болот. Анткени, мындай адам Аллаху тааланын тагдырына ыраазы эмес. Андан келген
балээ жана кыйынчылыкка сабыр кылуучу эмес. Ал эми дүнүйөдө болгон ар бир нерсе
Аллаху тааланын казасы жана тагдыры менен болот.) Кимде-ким бир байга байлыгы
үчүн кичипейилдик көрсөтсө дининин үчтөн бири кетет. (Динде адамдарга мал-мүлкү
үчүн эмес, илими жана салихтиги үчүн урмат көрсөтүү мутабар (кадырлуу).
Мал-мүлккө баа берген адам илимди жана салихтикти төмөнсүнткөн болот.)
		
Абу Бакр (радыяллаху анх) айтты: "Үч нерсеге
үч нерсе менен жетүүгө болбойт. 1-Байлыкка кыял жана каалоо менен, 2-Жаштыкка
чачты кынага боё менен, 3-Ден соолукка жалгыз дары менен жетүүгө болбойт.
Тескерисинче, Аллаху тааланын шыпаа берүүсү менен жетишилет.”
		
Омар бин Хаттаб (радыяллаху анх) айтты:
"Адамдарга сүйүү көрсөтүү акылдын жарымы. Аалымдарга суроо берүү илимдин
жарымы. (Анткени, илим суроо берүү менен пайда болот.) Жакшы тедбир (иштерди,
жыйынтыгын эсептеп жасоо) жашоонун жарымы.”
		
Осман бин Аффан (радыяллаху анх) айтты:
"Дүнүйөнү таштаганды Аллаху таала сүйөт. (Анткени, дүнүйөнү таштоо - рияны
жана макталууну таштоо.) Күнөөлөрдү таштаганды, периштелер сүйөт. (Анткени,
күнөө кылган адам күнөөлөрдү жазган периштелердин тынчын алат.) Мусулмандардын
мал-мүлкүнө, өмүрүнө көз артпаганды мусулмандар сүйөт.”
		
Али бин Аби Талиб (радыяллаху анх) айтты:
"Дүнүйө нематтарынын ичинде мусулман болуу немат катары жетиштүү. (Аллаху
тааланын эң чоң нематы аларды жоктон бар кылуусу, күфүр караңгылыгынан
куткарып, Ислам менен сыймыктандыруусу.) Адамга алек болуу катары таат
жетиштүү. Насаат жана сабак катары өлүм жетиштүү (Анткени, өлүм - адамдар үчүн
эң чоң насаатчы.) Давуд алейхиссаламга Забурда мындай деп вахий кылынды:
"Акылдуу адам үч нерсе менен алек болушу керек: 1-Салих амалдарды жасоо
жолу менен акыретке даярдануу. 2-Дүнүйө жашоосу үчүн зарыл жана жетиштүү болгон
нерсени аткаруу. 3-Халал табуунун лаззатына талапкер болуу.”
		
Абу Хурайра (радыяллаху анх) риваят кылган хадисаи
шарифте Расули акрам (алейхиссалам) айтты: "Үч нерсе ээсин азаптан
куткарат. Үч нерсе кыйроого алып барат. Үч нерсеге акыретте үч даража бар. Үч
нерсе болсо күнөөлөргө каффарат. Ээсин азаптан куткарган нерселер: Жашыруун
жана ачык жерде Аллаху тааладан коркуу. Жакыр жана бай кезинде орто абалда
болуу. (Башкача айтканда, бай кезинде ысырап кылбоо, жакыр кезинде да жакырчылыкка
ыраазы болуу.) Ыраазы жана ачууланган абалда адилеттүү болуу. (Башкача
айтканда, Аллах үчүн ачуулануу жана Аллах үчүн ыраазы болуу.) Кыйроого алып
баруучу үч нерсе: 1- Катуу сараңдык, (Ушундай жол менен сараң болгон адам,
Аллаху тааланын жана анын пенделеринин акыларын аткара албайт.) 2- Ээрчилген
хева. (Башкача айтканда, напсинин буйругуна баш ийүү.) 3-Адамдын өзүн-өзү жакшы
көрүүсү. (Башкача айтканда, адамдын напсине камил көзү менен карап, Аллаху
тааланын нематын унутуп, анын колунан чыкпайт деп ойлоосу.) Акыреттеги үч
даража: 1- Саламды жайылтуу. (Башкача айтканда, тааныган жана тааныбаган адамга
салам берүү жолу менен саламды адамдар арасында жайылтуу.) 2- Конокко жана ачка
болгонго тамак берүү. 3- Адамдар уктап жатканда түнкү намазды окуу, (Башкача айтканда,
адамдар уктап жатканда тахажжуд намазын окуу.) Күнөөлөргө каффарат болгон үч
нерсеге келсек, алар: 1- Катуу сууктарда сүннөттөрүнө көңүл буруу жолу менен
жакшылап даарат алуу, 2-Жамаат менен намазды улантуу, 3- Намаз окугандан кийин
башка намазды окуу үчүн күтүү.”